شاید برایتان پیش آمده که بعد از نصب شبکه فیبر نوری، با مشکلاتی مثل قطعی های مکرر یا افت کیفیت سیگنال مواجه شوید. خیلی وقت ها دلیل این مشکلات به کابل خودش مربوط نیست، بلکه همان پوسته بیرونی است که کار محافظت از فیبرهای داخلی را بر عهده دارد. روکش کابل فیبر نوری درست مثل لباس مناسب برای شرایط مختلف آب و هوایی است. وقتی به سراغ خرید کابل می روید، باید بدانید چه روکشی برای محیط کاریتان مناسب است تا بعدا سراغ تعمیر و تعویض نروید.
اصلا روکش کابل چه کاری انجام می دهد؟
خیلی ها فکر می کنند مهم ترین قسمت کابل فیبر نوری، همان رشته های شیشه ای داخل آن است. البته درست است که فیبرها وظیفه انتقال داده را دارند، اما بدون یک محافظ قوی، این رشته های ظریف خیلی زود از کار می افتند. فکر کنید یک گوشی موبایل بدون قاب و محافظ صفحه دارید. همین که یک بار روی زمین بیفتد، احتمالا صفحه اش می شکند.
روکش کابل فیبر نوری دقیقا همین نقش را دارد. وقتی کابل را در دیوار می کشید یا زیر زمین دفن می کنید، ممکن است با سنگ برخورد کند یا فشار خاک روی آن بیاید. شاید آب و رطوبت بخواهند نفوذ کنند و به فیبرها آسیب بزنند. حتی تابش مستقیم نور خورشید هم می تواند در طول زمان مشکلاتی ایجاد کند. روکش مناسب همه این خطرات را خنثی می کند و عمر کابل را چندین برابر می کند.
PVC یا همان پلی وینیل کلراید برای فضاهای داخلی
اگر قصد دارید کابل کشی داخل ساختمان انجام دهید، احتمالا با روکش PVC سر و کار خواهید داشت. این نوع روکش سال هاست که در بازار حضور دارد و قیمت مناسبی هم دارد. خیلی از پروژه های کوچک و متوسط از این نوع استفاده می کنند چون هم ارزان است و هم کار کردن با آن راحت است. وقتی می خواهید کابل را در گوشه و کنار اتاق ها یا راهروها بکشید، PVC انعطاف خوبی دارد و راحت خم می شود.
اما یک مشکل جدی وجود دارد که نباید از آن چشم پوشی کنید. روکش کابل فیبر نوری از جنس PVC وقتی در معرض حرارت بالا یا آتش قرار بگیرد، دود غلیظ و گازهای سمی تولید می کند. به همین دلیل در بعضی قسمت های ساختمان اصلا نمی توانید از آن استفاده کنید. مثلا فضای بین سقف کاذب و سقف اصلی که معمولا برای تهویه هوا به کار می رود، جایی نیست که بتوانید کابل PVC در آن نصب کنید. قوانین ساختمان سازی این کار را ممنوع کرده اند.
LSZH یعنی کم دود و بدون هالوژن
چند سال اخیر استاندارد جدیدی به بازار آمده که خیلی بهتر از PVC عمل می کند. LSZH مخفف Low Smoke Zero Halogen است و همان طور که از اسمش پیداست، دود کمی تولید می کند و گاز سمی هم ندارد. شاید بپرسید چرا این موضوع اینقدر مهم است؟ فرض کنید در یک ساختمان اداری یا بیمارستان آتش سوزی رخ می دهد. همان چند دقیقه اول که دود پخش می شود، خیلی حیاتی است. با کابل های LSZH، دید بهتر باقی می ماند و افراد می توانند راحت تر تخلیه شوند.
استفاده از این روکش در دیتاسنترها و فضاهای حساس تقریبا اجباری شده. شرکت های بزرگ دیگر حاضر نیستند ریسک کنند و ترجیح می دهند از همان ابتدا روی روکش کابل فیبر نوری با کیفیت بالاتر سرمایه گذاری کنند. البته قیمت LSZH بیشتر از PVC است، اما وقتی موضوع ایمنی جان آدم ها مطرح باشد، این هزینه اضافی ارزشش را دارد. در مناطقی که زمستان سرد دارند، باید توجه داشته باشید که این روکش در دماهای خیلی پایین کمی سفت می شود.
کابل های پلنوم برای فضاهای تهویه
شاید تا حالا به سقف کاذب اتاق تان نگاه کرده باشید و فکر کنید آن فضای خالی بالای سر فقط برای زیبایی است. در واقع آن قسمت معمولا برای گردش هوای سیستم تهویه استفاده می شود. همین که هوا از آنجا عبور می کند، یعنی هر دودی هم می تواند به سرعت در تمام ساختمان پخش شود. برای همین قوانین ساختمان سازی خیلی سختگیرانه هستند و می گویند فقط کابل های پلنوم اجازه نصب در این فضاها را دارند.
روکش کابل فیبر نوری پلنوم معمولا از ماده ای به نام FEP ساخته می شود که در برابر آتش مقاومت بالایی دارد. حتی اگر شعله به آن برسد، سریع خاموش می شود و آتش را گسترش نمی دهد. قیمت این کابل ها بیشتر از بقیه است چون ساخت آنها پیچیده تر و استانداردهای کنترل کیفیتشان سخت تر است. وقتی پیمانکار برایتان پیشنهاد می دهد که کابل ارزان تر بخرید و در فضای پلنوم نصب کنید، بهتر است قاطعانه رد کنید. این کار غیرقانونی است و ممکن است بعدا مشکلات جدی ایجاد کند.
کابل های رایزر برای شفت های عمودی
در ساختمان های چند طبقه، معمولا شفت هایی وجود دارد که کابل ها و لوله ها از طریق آنها بین طبقات مختلف عبور می کنند. این شفت ها مثل دودکش عمل می کنند و اگر آتش سوزی رخ دهد، شعله خیلی سریع از آنها بالا می رود. کابل های رایزر برای همین شرایط طراحی شده اند. روکش آنها طوری است که از گسترش آتش بین طبقات جلوگیری می کند. البته به اندازه کابل های پلنوم گران نیستند و برای بسیاری از پروژه ها گزینه مناسبی هستند.
وقتی می خواهید یک ساختمان اداری یا مسکونی را شبکه بندی کنید، حتما به این موضوع فکر کنید که چطور کابل ها باید از طبقه همکف به طبقات بالا برسند. روکش کابل فیبر نوری رایزر دقیقا برای این کار ساخته شده و استانداردهای لازم را دارد. البته اگر بودجه پروژه اجازه می دهد و می خواهید از ایمنی بیشتری برخوردار باشید، می توانید از کابل پلنوم هم در شفت ها استفاده کنید. پلنوم رتبه امنیتی بالاتری دارد و می تواند جایگزین رایزر شود.
روکش های مخصوص فضای باز
تا اینجا درباره کابل های داخل ساختمان صحبت کردیم، اما ماجرا برای فضای باز کاملا متفاوت است. وقتی کابل را بیرون نصب می کنید، با چالش های دیگری روبرو می شوید. باران و برف و یخ زدگی همیشه در کمین هستند. تابش مستقیم نور خورشید هم می تواند روکش را خراب کند. حتی موش ها و موجودات دیگر ممکن است کابل را بجوند و قطع کنند. برای همین روکش کابل فیبر نوری خارجی معمولا از پلی اتیلن ساخته می شود که در برابر این شرایط مقاومت دارد.
یک نکته جالب اینکه کابل های خارجی خودشان هم به چند دسته تقسیم می شوند. بعضی از آنها برای نصب هوایی بین دکل ها طراحی شده اند و یک سیم فولادی هم برای نگه داشتن آنها دارند. یک سری دیگر برای دفن مستقیم در زمین هستند و زره بندی محکمی دارند تا در برابر فشار خاک و ضربه بیل مقاومت کنند. حتی کابل هایی هم وجود دارند که می توانند زیر آب نصب شوند و برای پروژه های دریایی به کار می روند.
کابل های زره بندی شده برای محیط های سخت
گاهی وقت ها شرایط آنقدر سخت است که روکش معمولی کافی نیست. فرض کنید می خواهید کابل را در یک کارخانه صنعتی یا مزرعه نصب کنید. ممکن است ماشین آلات سنگین روی آن رد شوند یا حیوانات به آن آسیب بزنند. در این موارد باید از کابل های با زره بندی استفاده کنید. این کابل ها یک لایه محافظ فلزی یا شیشه ای دارند که مثل یک سپر عمل می کند. البته وزن و قطر آنها بیشتر است و نصبشان کمی سخت تر، اما در شرایط خاص چاره ای جز استفاده از آنها ندارید.
روکش کابل فیبر نوری زره بندی شده در تونل ها و مسیرهای زیرزمینی هم کاربرد زیادی دارد. جاهایی که احتمال ریزش سنگ وجود دارد یا فشار مکانیکی زیادی بر کابل وارد می شود. بعضی از این کابل ها حتی رطوبت را هم به داخل راه نمی دهند و مخصوص شرایط بسیار سخت طراحی شده اند. البته قیمتشان بالاست و باید واقعا نیاز داشته باشید که برایشان هزینه کنید.
چطور بفهمیم کدام روکش برای ما مناسب است؟
حالا که با انواع مختلف آشنا شدیم، سوال اصلی این است که چطور برای پروژه خودمان تصمیم بگیریم؟ اولین کاری که باید انجام دهید، مشخص کردن محل دقیق نصب است. آیا کابل داخل ساختمان است یا بیرون؟ اگر داخل است، در چه قسمتی؟ آیا در فضای پلنوم است یا شفت عمودی یا فضای معمولی اتاق؟ هر کدام از این موارد استاندارد خاص خودش را دارد و نمی توانید سلیقه ای عمل کنید.
بعد از آن باید به شرایط محیطی فکر کنید. اگر در منطقه ای زندگی می کنید که رطوبت بالا دارد، روکش کابل فیبر نوری شما باید در برابر نفوذ آب مقاوم باشد. اگر دماهای خیلی پایین یا بالا دارید، باید روکشی انتخاب کنید که در آن بازه دمایی خوب کار کند. حتی باید به این فکر کنید که آیا در منطقه شما موش و جوندگان زیاد هستند یا نه؟ این حیوانات کابل ها را دوست دارند و اگر محافظت کافی نداشته باشید، ممکن است بجوندشان.
قوانین و استانداردهای ساختمان را جدی بگیرید
خیلی از افراد فکر می کنند که قوانین ساختمان فقط یک سری کاغذ بازی اضافی است و می توان از آنها چشم پوشی کرد. این تفکر اشتباهی است که می تواند عواقب سنگینی داشته باشد. استانداردهایی که برای روکش کابل فیبر نوری وضع شده اند، بر اساس تجربه سال ها و آزمایش های مختلف تدوین شده اند. وقتی می گویند در فضای پلنوم فقط کابل پلنوم مجاز است، دلیلش این نیست که می خواهند شما پول بیشتری خرج کنید.
در صورت بروز حادثه و آتش سوزی، اگر مشخص شود که از کابل های غیراستاندارد استفاده کرده اید، بیمه شما را پوشش نمی دهد و ممکن است حتی از نظر قانونی هم مشکل پیدا کنید. پس بهتر است از همان ابتدا کار را درست انجام دهید و با یک مشاور یا مهندس مجرب مشورت کنید. آنها می توانند شما را راهنمایی کنند که کدام استاندارد برای پروژه تان لازم است.
بودجه مهم است اما همه چیز نیست
همه ما دوست داریم پول کمتری خرج کنیم، این کاملا طبیعی است. اما در مورد شبکه فیبر نوری، باید بلندمدت فکر کنید. شاید روکش ارزان تر در لحظه اول صرفه جویی ایجاد کند، اما اگر بعد از چند سال مجبور شوید کل کابل کشی را عوض کنید، در نهایت پول بیشتری خرج کرده اید. روکش کابل فیبر نوری با کیفیت می تواند 20 یا 25 سال کار کند، اما نمونه بی کیفیت ممکن است بعد از 5 سال مشکل پیدا کند.
علاوه بر این، هزینه های جانبی هم باید حساب شوند. وقتی کابل خراب می شود و باید تعمیر شود، ضرر و زیان ناشی از قطعی شبکه چقدر است؟ اگر یک شرکت یا سازمانی دارید، چند ساعت قطعی اینترنت می تواند کار همه را فلج کند و ضرر مالی زیادی ایجاد کند. پس وقتی بودجه تعیین می کنید، این موارد را هم در نظر بگیرید و فقط به قیمت خرید اولیه نگاه نکنید.
نصب حرفه ای به اندازه روکش خوب مهم است
حتی اگر بهترین روکش کابل فیبر نوری را خریداری کنید، اما نصب آن را به درستی انجام ندهید، نتیجه خوبی نخواهید گرفت. خیلی دیده ایم که افراد کابل را بیش از حد خم کرده اند یا با فشار زیادی کشیده اند. این کارها به فیبرهای داخلی آسیب می زند و عملکرد شبکه را خراب می کند. هر کابلی شعاع خمش مشخصی دارد که نباید از آن کمتر باشد. همچنین نیروی کششی که در هنگام نصب به کابل وارد می شود، باید در حد مجاز باشد.
بهتر است نصب را به افرادی بسپارید که تجربه کافی دارند و با ابزارهای مناسب کار می کنند. آنها می دانند که چطور کابل را در مسیرهای سخت عبور دهند بدون اینکه آسیب ببیند. همچنین بعد از نصب، تست کردن کابل هم ضروری است تا مطمئن شوید همه چیز درست کار می کند. یک نصب حرفه ای می تواند عمر کابل را چند برابر کند و از مشکلات آینده جلوگیری کند.
کلام آخر
انتخاب روکش کابل فیبر نوری شاید در نگاه اول یک موضوع ساده به نظر برسد، اما همان طور که دیدیم، جزئیات زیادی در این کار وجود دارد. از نوع محیط نصب گرفته تا شرایط جوی، از استانداردهای ایمنی گرفته تا بودجه پروژه، همه این موارد باید در نظر گرفته شوند. خبر خوب این است که با کمی تحقیق و مشورت با افراد متخصص، می توانید تصمیم درستی بگیرید که سال ها برایتان مفید خواهد بود. یادتان باشد که هدف نهایی داشتن یک شبکه پایدار و قابل اعتماد است که بدون دردسر کار کند.