وقتی سرعت اینترنت افت می کند، اول از همه فکر می کنیم مشکل از اپراتور است. تماس می گیریم، شکایت می کنیم و منتظر می مانیم تا مشکل حل شود. اما خیلی از مواقع دلیل کندی اینترنت چیز دیگری است که کمتر به آن فکر می کنیم.
یکی از مهم ترین عوامل در کیفیت و سرعت اتصال، کابل شبکه است. همان سیمی که کامپیوتر یا کنسول بازی را به مودم وصل می کند. کابلی که شاید چند سال است ازش استفاده می کنید و فکر می کنید فرقی با کابل های جدید ندارد. اما واقعیت این است که نوع، کیفیت و حتی وضعیت فیزیکی این کابل می تواند تفاوت زیادی در سرعت و ثبات اتصال شما ایجاد کند.
اینترنت کند چه دلایلی دارد؟
وقتی صحبت از کندی اینترنت می شود، معمولا اولین چیزی که به ذهن می رسد سرویس دهنده است. البته این موضوع گاهی درست هم هست، ولی دلایل دیگری هم وجود دارند که شاید کمتر به آن ها فکر کنیم. مثلا تعداد دستگاه های متصل به شبکه، فاصله از مودم، دیوارهای ضخیم ساختمان، یا حتی ساعت شلوغی استفاده از اینترنت همه روی سرعت تاثیر می گذارند. یکی دیگر از دلایل مهم که خیلی ها نادیده اش می گیرند، کیفیت اتصال سیمی است.
اتصال سیمی همیشه قابل اعتمادتر از وای فای بوده. دلیلش هم ساده است. سیگنال بی سیم باید از هوا عبور کند، از دیوارها رد شود و با موانع مختلف دست و پنجه نرم کند. اما یک کابل مسی یا فیبری مسیر مستقیم و بدون دردسر دارد. حالا فرض کنید این کابل قدیمی، فرسوده یا از نوع بی کیفیت باشد. دقیقا مثل این است که بخواهید با یک ماشین خراب در اتوبان حرکت کنید. هر چقدر هم جاده خوب باشد، سرعت شما محدود خواهد بود.
تداخل امواج هم یکی دیگر از مسائل شبکه های بی سیم است. در آپارتمان های شلوغ، ده ها مودم همسایه ها با فرکانس یکسان کار می کنند و همدیگر را مزاحم می شوند. این وضعیت باعث قطعی های لحظه ای، افت سرعت و پینگ بالا می شود. کابل شبکه از این مشکل کاملا در امان است چون سیگنال درون یک محیط محافظت شده جریان دارد و هیچ عامل خارجی نمی تواند روی کیفیت آن تاثیر بگذارد.
کابل شبکه چه نقشی در سرعت دارد؟
شاید فکر کنید یک کابل ساده فقط یک رابط فیزیکی است و کار خاصی انجام نمی دهد. اما واقعیت این است که کابل های شبکه در سرعت انتقال داده نقش اساسی دارند. این کابل ها بر اساس استانداردهای مختلفی ساخته می شوند که هر کدام ظرفیت و کارایی خاصی دارند. یک کابل Cat5 قدیمی فقط تا سرعت 100 مگابیت بر ثانیه را پشتیبانی می کند، در حالی که یک کابل Cat6 یا Cat7 می تواند تا چندین گیگابیت داده را منتقل کند. این تفاوت در دنیای واقعی به معنای اختلاف چند ثانیه تا چند دقیقه در زمان دانلود است.
وقتی کابل مناسب استفاده نمی شود، حتی اگر اینترنت پرسرعتی مثل 100 مگابیت داشته باشید، سرعت واقعی روی سیستم شما کمتر خواهد بود. دلیلش این است که کابل فرسوده یا نامرغوب قادر به انتقال کامل سیگنال نیست. مثل لوله آبی که ترک خورده و در مسیر آب را هدر می دهد. بخشی از داده ها گم می شوند، بسته ها باید دوباره ارسال شوند و در نتیجه سرعت کلی کاهش پیدا می کند. این موضوع در بازی های آنلاین و تماس های تصویری خیلی بیشتر احساس می شود.
کیفیت عایق بندی کابل هم مهم است. کابل های ارزان قیمت معمولا عایق ضعیفی دارند و در برابر تداخل الکترومغناطیسی مقاوم نیستند. اگر کابل شبکه در کنار کابل برق یا دستگاه های الکتریکی قرار بگیرد، سیگنال داخل آن دچار نویز می شود. این نویز باعث خطا در انتقال داده و کاهش سرعت می شود. کابل های شیلددار یا محافظت شده با لایه فویل، این مشکل را تا حد زیادی حل می کنند و سیگنال تمیزتری را منتقل می کنند.
انواع کابل شبکه و تفاوت هایشان
بازار کابل شبکه پر از گزینه های مختلف است و انتخاب درست می تواند تاثیر زیادی روی تجربه استفاده از اینترنت بگذارد. ساده ترین نوع کابل Cat5 است که امروزه دیگر زیاد استفاده نمی شود. این کابل برای شبکه های قدیمی با سرعت محدود طراحی شده و برای اینترنت های امروزی مناسب نیست. Cat5e نسخه بهبود یافته آن است که تا سرعت 1 گیگابیت را پشتیبانی می کند و برای خانه های معمولی کافی است.
کابل Cat6 یکی از پرطرفدارترین انواع است. این کابل قابلیت انتقال داده تا 10 گیگابیت در فواصل کوتاه را دارد و برای اکثر کاربردهای خانگی و اداری مناسب است. عایق بندی بهتر و ساختار داخلی اصلاح شده باعث شده تا تداخل کمتری داشته باشد. Cat6a نسخه پیشرفته تر آن است که در فواصل طولانی تر هم سرعت بالا را حفظ می کند. این کابل برای ساختمان های بزرگ و دفاتری که نیاز به شبکه پایدار دارند ایده آل است.
اگر به دنبال بهترین عملکرد هستید، کابل Cat7 و Cat8 گزینه های حرفه ای محسوب می شوند. این کابل ها از شیلد کامل در تمام زوج های سیمی برخوردار هستند و می توانند سرعت های بسیار بالایی را منتقل کنند. البته قیمت شان هم بیشتر است و برای کاربران عادی لزوما ضروری نیستند. اما اگر قصد راه اندازی سیستم بازی یا سرور خانگی دارید، سرمایه گذاری روی این کابل ها منطقی به نظر می رسد.
کابل فیبر نوری چطور؟
یکی از پیشرفته ترین تکنولوژی ها در دنیای شبکه، کابل فیبر نوری است. برخلاف کابل های مسی که از جریان الکتریکی برای انتقال داده استفاده می کنند، فیبر نوری از نور استفاده می کند. این تفاوت ساده، تاثیر عظیمی روی سرعت و کیفیت انتقال داده دارد. کابل فیبر نوری می تواند داده را با سرعتی معادل چندین تراباید در ثانیه منتقل کند و تقریبا هیچ محدودیت فاصله ای ندارد. برای فواصل طولانی و شبکه های سازمانی بسیار کارآمد است.
یکی از مزایای بزرگ فیبر نوری عدم تاثیرپذیری از تداخلات الکترومغناطیسی است. چون سیگنال نوری است، هیچ امواج خارجی نمی تواند روی آن تاثیر بگذارد. همین موضوع باعث می شود فیبر نوری برای محیط هایی که تجهیزات الکتریکی زیادی دارند بسیار مناسب باشد. علاوه بر این، فیبر نوری در برابر رطوبت، گرما و شرایط سخت محیطی مقاوم تر از کابل مسی است و طول عمر بالاتری دارد.
البته نصب و راه اندازی فیبر نوری پیچیده تر است و نیاز به تجهیزات خاص دارد. سر کابل ها باید با دقت زیادی نصب شوند و دستگاه های شبکه باید از پورت های فیبری پشتیبانی کنند. هزینه اولیه بالاتر است، اما در بلندمدت به دلیل دوام و سرعت بالا، اقتصادی تر از کابل های مسی خواهد بود. امروزه بسیاری از ساختمان های جدید و مراکز داده از فیبر نوری برای زیرساخت شبکه استفاده می کنند.
چطور بفهمیم کابل مشکل دارد؟
تشخیص مشکل کابل شبکه چندان سخت نیست. اولین علامت، افت ناگهانی سرعت اینترنت است. اگر قبلا سرعت خوبی داشتید و بدون دلیل مشخص کند شد، احتمالا کابل شبکه دچار مشکل شده. گاهی کابل در طول زمان فرسوده می شود، عایق آن ترک می خورد یا سیم های داخلی آسیب می بینند. این مسائل باعث قطعی های لحظه ای و بی ثباتی اتصال می شوند. یک روش ساده برای بررسی، استفاده از یک کابل دیگر است. کابل را عوض کنید و ببینید سرعت بهبود پیدا می کند یا نه.
یک علامت دیگر، پینگ بالا در بازی ها یا تماس های تصویری است. پینگ به معنای زمان پاسخ دهی شبکه است و هر چه کمتر باشد، بهتر. اگر پینگ شما به طور مداوم بالا است و با وای فای بهتر از کابل کار می کند، احتمالا کابل مشکل دارد. همچنین اگر لینک اتصال مرتب قطع و وصل می شود، یعنی آیکون اتصال شبکه گاهی قرمز می شود، باید کابل را بررسی کنید. این رفتار نشان می دهد سیگنال به درستی منتقل نمی شود.
خرابی فیزیکی کابل هم یکی دیگر از دلایل است. اگر کابل شبکه خم شده، پیچ خورده یا زیر میز و صندلی له شده، احتمال آسیب دیدن سیم های داخلی وجود دارد. حتی یک سیم شکسته کافی است تا کل کابل از کار بیفتد. سرهای کابل هم باید محکم باشند. اگر سر کابل شل شود و درست در پورت جا نگیرد، اتصال ضعیف خواهد بود. گاهی کافی است سر کابل را دوباره نصب کنید و مشکل حل شود.
چطور کابل مناسب را انتخاب کنیم؟
انتخاب کابل شبکه مناسب بستگی به نیاز شما دارد. اگر اینترنت خانگی معمولی دارید و فقط برای کار روزمره و تماشای فیلم از آن استفاده می کنید، یک کابل Cat5e یا Cat6 کافی است. این کابل ها سرعت خوبی دارند و قیمت مناسبی هم دارند. فقط دقت کنید از برندهای معتبر خریداری کنید چون کابل های تقلبی بازار زیاد است. کابل اصل دارای علامت استاندارد روی روکش است و کیفیت ساخت آن مشخص است.
اگر گیمر هستید یا روی پروژه های حساس کار می کنید، بهتر است یک کابل Cat6a یا Cat7 تهیه کنید. این کابل ها عایق بندی بهتری دارند و در برابر تداخلات مقاوم ترند. پینگ پایین تر و ثبات اتصال برای بازی های آنلاین حیاتی است. همچنین اگر کامپیوتر شما فاصله زیادی تا مودم دارد، کابل با کیفیت بالاتر افت سیگنال کمتری خواهد داشت. طول کابل هم مهم است. سعی کنید از کابل های خیلی بلند استفاده نکنید، چون هر چه طول بیشتر باشد، احتمال افت سیگنال بالاتر می رود.
برای محیط های صنعتی یا ساختمان هایی که نیاز به شبکه پرسرعت و پایدار دارند، کابل فیبر نوری بهترین گزینه است. البته هزینه بالاتری دارد و نصب آن تخصصی تر است. اما در بلندمدت مقرون به صرفه است و نگرانی از افت سرعت یا خرابی ندارید. برای مراکز داده، سرورها و شبکه های بزرگ، فیبر نوری استاندارد است. در خانه هم اگر زیرساخت مناسب دارید و بودجه کافی، سرمایه گذاری روی فیبر نوری برای آینده منطقی است.
نکات مهم در استفاده از کابل شبکه
برای اینکه کابل شبکه عمر مفیدش را طولانی تر کند و سرعت بهینه را داشته باشد، چند نکته باید رعایت شود. اول اینکه کابل را خیلی نپیچانید و خم نکنید. زاویه های تند باعث آسیب به سیم های داخلی می شوند. همچنین کابل را از زیر فرش یا اجسام سنگین رد نکنید. فشار مداوم ساختار کابل را تخریب می کند. بهتر است کابل را در مسیری کشیده و مستقیم نصب کنید تا از خم های غیر ضروری جلوگیری شود.
دومین نکته، فاصله گذاشتن کابل شبکه از کابل برق است. اگر کابل شبکه در کنار سیم برق یا ترانسفورماتور قرار بگیرد، میدان الکترومغناطیسی روی سیگنال تاثیر می گذارد. حداقل چند سانتی متر فاصله بگذارید. همچنین دور دستگاه های الکتریکی قدرتمند مثل یخچال، ماشین لباسشویی یا کولر، کابل را نکشید. این دستگاه ها نویز الکتریکی تولید می کنند و می توانند کیفیت اتصال را کاهش دهند.
سومین نکته، استفاده از کابل با طول مناسب است. کابل های خیلی بلند حتی اگر با کیفیت باشند، در طول مسیر افت سیگنال دارند. طبق استاندارد، حداکثر طول مجاز برای کابل Cat6 حدود 100 متر است، اما در عمل هر چه کوتاه تر باشد بهتر است. اگر نیاز به فاصله بیشتر دارید، از سوئیچ یا ریپیتر استفاده کنید تا سیگنال تقویت شود. در خانه معمولا کابل های 1 تا 5 متری کافی هستند و نیازی به طول های بیشتر نیست.
مقایسه اتصال سیمی و بی سیم
بحث قدیمی بین هواداران اتصال سیمی و بی سیم همیشه داغ بوده. هر کدام مزایا و معایب خاص خودشان را دارند. وای فای راحتی و آزادی حرکت را می دهد. می توانید با لپ تاپ یا گوشی در هر نقطه خانه به اینترنت متصل شوید. برای دستگاه های موبایل و تبلت، وای فای تنها گزینه است. اما مشکل اصلی وای فای، بی ثباتی و وابستگی به شرایط محیطی است. دیوارها، تداخل امواج و فاصله همه روی کیفیت سیگنال تاثیر می گذارند.
در مقابل، کابل شبکه سرعت و ثبات بهتری دارد. برای دستگاه هایی که جای ثابت دارند مثل کامپیوتر رومیزی، کنسول بازی یا تلویزیون هوشمند، اتصال کابلی همیشه گزینه بهتر است. خیلی از کاربران حرفه ای حتی کامپیوتر کاری خودشان را هم با کابل به مودم وصل می کنند تا از بیشترین سرعت بهره ببرند. در جلسات آنلاین و کنفرانس های ویدیویی، اتصال سیمی قابل اعتمادتر است و احتمال قطعی صدا یا تصویر کمتر می شود.
تلفیق هر دو روش معمولا بهترین راه حل است. دستگاه های ثابت را با کابل شبکه به مودم وصل کنید و برای گوشی و لپ تاپ از وای فای استفاده کنید. این کار باعث می شود شبکه شما متعادل باشد و تمام پهنای باند وای فای صرف دستگاه های موبایل شود. مودم های مدرن معمولا چندین پورت اترنت دارند و می توانید همزمان چند دستگاه را به صورت سیمی متصل کنید. اگر پورت کم دارید، یک سوئیچ ساده می تواند مشکل را حل کند.
نتیجه گیری
سرعت اینترنت پایین لزوما به معنای مشکل از سمت اپراتور نیست. خیلی وقت ها دلیل اصلی همین کابل شبکه قدیمی یا نامرغوبی است که استفاده می کنیم. سرمایه گذاری روی یک کابل با کیفیت می تواند تجربه استفاده از اینترنت را به طور چشمگیری بهبود بخشد. چه برای کار، چه برای سرگرمی، داشتن اتصال پایدار و پرسرعت اهمیت زیادی دارد. با انتخاب درست کابل، رعایت نکات نصب و نگهداری، می توانید از تمام ظرفیت اینترنت خود استفاده کنید و دیگر نگران قطعی یا کندی نباشید.