همه ما این تجربه را داریم: دقیقا وسط دانلود یک فایل مهم یا در بهترین لحظه بازی آنلاین، اتصال اینترنت قطع می شود. شاید فکر کنید مشکل از روتر است یا اینترنت شهری دوباره افتاده. اما بعضی وقت ها مقصر واقعی همان کابل شبکه ساده ای است که سال هاست بین دیوار و میز رها شده. بیایید با هم ببینیم چطور می توانید تشخیص دهید که کابل اترنت شما واقعا خراب شده یا فقط یک مشکل موقتی دارید.
چرا وضعیت کابل شبکه اهمیت دارد؟
خیلی ها فکر می کنند کابل شبکه فقط یک تکه سیم است که سر این طرفش را به کامپیوتر و سر آن طرفش را به روتر وصل می کنند. واقعیت کاملا متفاوت است. این کابل ها وظیفه انتقال میلیون ها بسته داده را در هر ثانیه دارند. وقتی کیفیت این انتقال خراب شود، تمام شبکه شما دچار اختلال می شود. حالا تصور کنید دارید یک جلسه کاری مهم دارید و ناگهان تصویر می لرزد یا صدا قطع می شود. شاید دلیلش همان کابل اترنت کهنه ای باشد که زیر پای میز خم شده و روکشش ترک برداشته.
سال ها پیش که سرعت اینترنت ها کم بود و فقط برای چک کردن ایمیل از شبکه استفاده می کردیم، وضعیت کابل چندان مهم نبود. الان که استریم 4K می بینیم، بازی آنلاین انجام می دهیم و فایل های چند گیگابایتی منتقل می کنیم، هر ضعف کوچکی در کابل شبکه به مشکل بزرگی تبدیل می شود. حتی یک خم شدگی اشتباه یا یک تکه از روکش کابل که پاره شده، می تواند سرعت اتصال شما را تا نصف کاهش دهد.
کاهش سرعت اینترنت بدون دلیل مشخص
یکی از اولین چیزهایی که متوجه می شوید، کند شدن ناگهانی اینترنت است. ممکن است تا دیروز همه چیز عادی بود اما امروز دانلود یک فایل که قبلا دو دقیقه طول می کشید، حالا ده دقیقه زمان می برد. اول فکر می کنید شاید سرور مشکل دارد یا ترافیک شبکه زیاد شده. اما وقتی با گوشی موبایل خودتان که به وای فای متصل است تست می کنید، می بینید سرعت طبیعی است. این دقیقا همان نقطه ای است که باید به کابل اترنت خود شک کنید.
راه تشخیص خیلی ساده است. برای چند روز سرعت اینترنت خودتان را در ساعت های مختلف روز چک کنید. اگر دیدید سرعت همیشه پایین تر از حد مورد انتظار است، یک کابل شبکه دیگر از دوستتان قرض بگیرید یا یکی جدید بخرید و امتحان کنید. معمولا بعد از تعویض کابل متوجه تفاوت بزرگی خواهید شد. برخی کابل ها هم با گذشت زمان و استفاده مداوم، توانایی انتقال سیگنال با کیفیت را از دست می دهند، حتی اگر ظاهر سالمی داشته باشند.
قطع و وصل شدن مکرر اتصال شبکه
احتمالا تجربه کرده اید که در حال کار کردن با اینترنت هستید و ناگهان نماد شبکه روی نوار وظیفه ویندوز یک علامت تعجب زرد نشان می دهد. چند ثانیه بعد دوباره وصل می شود. این اتفاق ممکن است روزی چند بار تکرار شود و واقعا عصبی کننده است. خیلی ها سریع به سراغ روتر می روند و آن را ری استارت می کنند، اما مشکل برطرف نمی شود. دلیل اصلی این موضوع اغلب کابل شبکه معیوب است که دیگر قادر به حفظ اتصال پایدار نیست.
این قطع و وصل شدن ها معمولا ناشی از آسیب به سیم های داخلی کابل است. وقتی یک کابل اترنت را بیش از حد خم می کنید یا زیر لبه تیز میز له می شود، سیم های نازک مسی داخلش ممکن است بشکنند یا از هم جدا شوند. این اتفاق باعث می شود گاهی اوقات سیگنال به درستی منتقل شود و گاهی قطع شود. حتی اگر کانکتور RJ45 را محکم بزنید و فکر کنید اتصال خوبی برقرار شده، اما اگر داخل کابل مشکل داشته باشد، همچنان با قطعی مواجه خواهید بود.
آسیب های فیزیکی روی کابل
گاهی اوقات نیازی به تست پیچیده نیست. کافی است کابل شبکه خودتان را از ابتدا تا انتها با دقت نگاه کنید. اگر روکش خارجی آن پاره شده، رنگش تغییر کرده یا قسمت هایی از آن کاملا مچاله شده، یعنی زمان تعویض فرا رسیده. این آسیب ها معمولا در نقاطی رخ می دهد که کابل زیر فشار فیزیکی قرار دارد، مثلا جایی که از زیر در رد می شود یا پای صندلی مدام روی آن فشار می آورد. خیلی ها این موارد را جدی نمی گیرند و فکر می کنند تا وقتی که سیم های داخلی کاملا قطع نشده اند، می توانند از کابل استفاده کنند.
کانکتورهای RJ45 هم خودشان داستان دارند. این کانکتورهای پلاستیکی کوچک که سر دو طرف کابل اترنت قرار دارند، خیلی شکننده هستند. گیره کوچکی دارند که وقتی کابل را به پورت وصل می کنید، کلیک می کند و کابل را محکم نگه می دارد. اگر این گیره بشکند، کابل دیگر به خوبی در پورت قفل نمی شود و با کوچک ترین تکان، اتصال قطع می شود. بعضی وقت ها هم می بینید که پین های فلزی داخل کانکتور خم شده اند یا زنگ زده اند. در این شرایط بهترین کار تعویض سریع کابل شبکه است.
مشکل پینگ بالا و تاخیر در انتقال داده
اگر از کسانی هستید که بازی آنلاین انجام می دهند، واژه پینگ برایتان کاملا آشناست. پینگ یعنی زمانی که یک بسته داده از کامپیوتر شما به سرور می رود و برمی گردد. هر چه این عدد کمتر باشد، اتصال شما سریع تر و پایدارتر است. وقتی کابل شبکه شما مشکل دارد، پینگ شروع به بالا رفتن می کند. ممکن است پینگ عادی شما 20 باشد اما یکدفعه به 100 یا بیشتر برسد. این تاخیر در بازی های رقابتی کشنده است و باعث می شود شما همیشه یک قدم عقب تر از حریفانتان باشید.
همین موضوع در جلسات ویدیو کنفرانس هم اتفاق می افتد. صدای شما با تاخیر به طرف مقابل می رسد، تصویر می لرزد و کلا جلسه به یک تجربه ناخوشایند تبدیل می شود. وقتی بقیه شرکت کننده ها مشکلی ندارند و فقط شما دچار این مشکل هستید، باید سراغ کابل اترنت خودتان بروید. یک روش ساده برای تست این است که دستور ping را در Command Prompt اجرا کنید و نتایج را ببینید. اگر زمان پاسخ دائما در حال نوسان است و گاهی خیلی بالا می رود، احتمالا کابل شبکه شما ضعیف شده.
از دست رفتن بسته های داده
یکی از بدترین مشکلاتی که یک کابل اترنت خراب می تواند ایجاد کند، از دست رفتن بسته های داده است. این اتفاق وقتی رخ می دهد که بخشی از اطلاعات در حین انتقال گم می شود و هرگز به مقصد نمی رسد. نتیجه اش این است که باید دوباره همان بسته ارسال شود و این باعث کند شدن کلی شبکه می شود. برای تشخیص این مشکل می توانید با دستور ping به یک سایت معتبر مثل گوگل، وضعیت شبکه خودتان را بررسی کنید. اگر در نتایج چیزی شبیه “Request timed out” یا درصدی از Packet Loss ببینید، باید نگران شوید.
این موضوع به خصوص برای کسانی که فایل های بزرگ منتقل می کنند یا دائما در حال آپلود و دانلود هستند، خیلی مهم است. تصور کنید دارید یک ویدیوی 5 گیگابایتی آپلود می کنید و نزدیک به اتمام، یکدفعه ارور می دهد و باید از اول شروع کنید. این اتفاق ممکن است چندین بار تکرار شود و شما را کلافه کند. خیلی وقت ها دلیلش کابل شبکه ای است که دیگر قابلیت انتقال پایدار داده را ندارد. در این شرایط تعویض کابل می تواند معجزه کند و مشکل شما را به طور کامل حل کند.
عدم پشتیبانی از سرعت های جدید
شاید چند سال پیش یک کابل شبکه خریده اید و آن موقع برای نیازهایتان کافی بود. اما الان که سرویس اینترنت خودتان را ارتقا داده اید، متوجه شده اید که نمی توانید از سرعت جدید استفاده کنید. مثلا اینترنت 500 مگابیتی خریده اید اما همچنان فقط 100 مگ سرعت دریافت می کنید. این مشکل معمولا به این دلیل است که کابل اترنت قدیمی شما از نوع Cat5 است و توانایی انتقال سرعت های بالاتر از 100 مگابیت را ندارد. در این شرایط باید به سراغ کابل های Cat5e، Cat6 یا Cat6a بروید که قادر به پشتیبانی از سرعت های بالاتر هستند.
این موضوع فقط مربوط به اینترنت خانگی نمی شود. اگر در محیط کاری هستید و دائما فایل های سنگین بین کامپیوترها منتقل می کنید، نوع کابل شبکه تاثیر مستقیمی روی سرعت کار شما دارد. کابل های قدیمی تر ممکن است برای انتقال فایل های کوچک مشکلی نداشته باشند، اما وقتی می خواهید یک پروژه 50 گیگابایتی را کپی کنید، تفاوت بین یک کابل Cat5 و یک کابل Cat6 خیلی زیاد است. گاهی این تفاوت می تواند بین 30 دقیقه و 3 ساعت باشد.
چه زمانی باید کابل شبکه را تعویض کنیم؟
سوالی که خیلی ها دارند این است که دقیقا چه موقع باید دست به کار شوند و کابل عوض کنند. جواب ساده است: اگر کابل شما بیش از 5 سال قدمت دارد و هر روز استفاده می شود، احتمالا دیگر در بهترین وضعیت خودش نیست. حتی اگر ظاهر سالمی داشته باشد، سیم های داخلی آن ممکن است به تدریج آسیب دیده باشند. کابل هایی که در محیط های پر رفت و آمد یا جایی که مرتب جابجا می شوند استفاده می شوند، معمولا زودتر از کابل هایی که ثابت نصب شده اند خراب می شوند.
یک نکته مهم این است که منتظر نمانید تا کابل شبکه کاملا از کار بیفتد. بهتر است با دیدن اولین علائم، فکری به حال آن بکنید. این کار هم برای شما راحت تر است و هم از بروز مشکلات بزرگتر جلوگیری می کند. بعضی ها ترجیح می دهند هر 3 سال یکبار کابل های خانه یا دفتر خودشان را چک کنند و در صورت نیاز آنها را تعویض کنند. این کار به خصوص برای کسانی که اینترنت برایشان حیاتی است، مثل کسانی که دورکاری می کنند یا کسب و کار آنلاین دارند، خیلی منطقی است.
تاثیر محیط استفاده روی طول عمر کابل
کابل هایی که در فضای باز یا محیط های مرطوب استفاده می شوند، خیلی سریع تر از کابل های داخلی خراب می شوند. رطوبت می تواند وارد روکش کابل شود و سیم های مسی داخل را زنگ بزند. همینطور اگر کابل اترنت شما در معرض نور مستقیم خورشید قرار دارد، با گذشت زمان روکشش خشک شده و ترک می خورد. این ترک ها مسیری برای نفوذ آب و گرد و خاک هستند که کیفیت انتقال سیگنال را کاهش می دهند. برای همین اگر در چنین شرایطی مجبور به استفاده از کابل شبکه هستید، حتما از انواع Outdoor استفاده کنید که مخصوص این کارها طراحی شده اند.
دمای محیط هم نقش مهمی دارد. کابل هایی که در محیط های خیلی گرم یا خیلی سرد قرار دارند، روکش پلاستیکی شان دچار تغییر می شود. گرمای زیاد باعث نرم شدن و در نهایت ذوب شدن جزئی روکش می شود، در حالی که سرمای شدید آن را سفت و شکننده می کند. این شرایط باعث می شود کابل در برابر خم شدن و فشار فیزیکی مقاومت کمتری داشته باشد و زودتر دچار آسیب شود. پس اگر کابل های شبکه شما در چنین محیط هایی نصب شده اند، باید زودتر به فکر تعویض آنها باشید.
هنگام ارتقای تجهیزات شبکه
وقتی روتر جدید می خرید که از استانداردهای جدیدتر مثل Wi-Fi 6 یا Wi-Fi 7 پشتیبانی می کند، فقط دستگاه وای فای شما که ارتقا پیدا نمی کند. پورت های اترنت این روترها هم معمولا از سرعت های بالاتری پشتیبانی می کنند. اگر در این شرایط همچنان از کابل های قدیمی استفاده کنید، مثل این است که یک ماشین اسپرت خریده باید اما با بنزین بی کیفیت پر کنید. روتر جدید شما قابلیت انتقال داده با سرعت بالا را دارد، اما کابل شبکه قدیمی اجازه نمی دهد این ظرفیت به کار گرفته شود.
همین موضوع درباره سوئیچ های شبکه، NAS ها و دستگاه های ذخیره سازی هم صدق می کند. اگر یک NAS جدید خریده اید که از اتصال 10 گیگابیتی پشتیبانی می کند، استفاده از یک کابل Cat5e قدیمی کاملا غیرمنطقی است. در این شرایط باید حتما به سراغ کابل Cat6a یا بهتر از آن بروید تا بتوانید از تمام قدرت دستگاه جدید خودتان بهره ببرید. خیلی ها این نکته را فراموش می کنند و بعد از خرید تجهیزات گران قیمت، از عملکرد آنها ناامید می شوند، در حالی که تنها مشکل کابل است.
انتخاب کابل مناسب برای نیازهای مختلف
حالا که فهمیدید کابل قدیمی تان باید تعویض شود، سوال بعدی این است که چه نوع کابل شبکه ای بخرید. اگر فقط برای استفاده خانگی عادی می خواهید و سرعت اینترنت شما زیر 300 مگابیت است، یک کابل Cat5e معمولی کاملا کافی است. این کابل ها ارزان هستند و برای اکثر کاربردهای روزمره مناسب اند. اما اگر کمی آینده نگر هستید و می خواهید از این کابل چند سال استفاده کنید، بهتر است مستقیم به سراگ Cat6 بروید که چند هزار تومان بیشتر هزینه دارد اما کیفیت و طول عمر بهتری دارد.
برای محیط های کاری و حرفه ای که نیاز به انتقال حجم بالای داده دارید، کابل Cat6 انتخاب ایمن است. این کابل ها تا سرعت 10 گیگابیت در فواصل کوتاه را پشتیبانی می کنند و شیلد بهتری برای محافظت در برابر تداخلات الکترومغناطیسی دارند. اگر فاصله بین دستگاه ها در شبکه شما زیاد است، مثلا بیشتر از 50 متر، باید به سراغ کابل Cat6a بروید که می تواند سرعت 10 گیگابیت را تا فاصله 100 متر حفظ کند. البته قیمت این کابل ها بالاتر است، اما برای کارهای حرفه ای ارزشش را دارد.
چگونه از کابل شبکه جدید نگهداری کنیم؟
خریدن کابل شبکه جدید نیمی از کار است. نیمه دیگر این است که از آن درست نگهداری کنید تا دوباره بعد از یکی دو سال مجبور به تعویض نشوید. اولین قانون این است که هیچ وقت کابل اترنت را بیش از حد خم نکنید. این کابل ها شعاع خمش مشخصی دارند و اگر از آن کمتر خم شوند، سیم های داخلی آنها آسیب می بیند. وقتی می خواهید کابل را دور چیزی بپیچید یا در گوشه ای نگهداری کنید، سعی کنید خم ها را ملایم و گرد نگه دارید، نه تیز و زاویه دار.
نکته دیگر این است که از کشیدن کابل از روی کانکتور خودداری کنید. همیشه بدنه کانکتور را نگه دارید و آن را بیرون بکشید. کشیدن از روی کابل باعث می شود نقطه اتصال کانکتور به کابل ضعیف شود و بعد از مدتی سیم ها از هم جدا شوند. همچنین سعی کنید کابل را از مسیرهایی بکشید که کمتر در معرض فشار فیزیکی قرار دارد. اگر کابل شبکه شما باید از زیر فرش رد شود، از کاور محافظ استفاده کنید تا وزن افراد و اثاثیه مستقیما روی آن وارد نشود.